Boek: Tall Zar‘a in Jordan (2009)

Jan Dijkstra, Meindert Dijkstra, Karel Vriezen, Tall Zar‘a in Jordan. Report on the sondage at Tall Zar‘a 2001-2002 (Gadara Region Project: Tall Zira‘a), BAR Int.ser. 1980, Oxford 2009.

Afgelopen zomer verscheen het eindverslag van onze proefopgraving op Tall Zar‘a in 2001 en 2002. Deze tell is gelegen in het noordwesten van Jordanië, in het dal van de Wadi al-‘Arab, hemelsbreed ca. 6 km ten zuidwesten van Umm Qays (antiek Gadara). De ruïneheuvel is in eind 19e eeuw en in de 20e eeuw diverse keren door archeologen kort onderzocht en vermeld onder verschillende namen (Tell Zara‘a; Tell Zer‘ah; Tell Zer‘a; Tell Zerā‘a; Tell Zira‘a).
In 2001 begon een archeologisch onderzoeksproject op de heuvel. Het Biblisch-Archäologisches Institut van de Universiteit in Wuppertal (BAI/W) voerde toen een oppervlakteonderzoek uit, waarna ons team van de Theologische faculteit van de Universiteit Utrecht in 2001 en 2002 een proefsleuf groef om de stratigrafie te verkennen. Vanaf 2003 voert het BAI/W jaarlijks opgravingen uit, sinds 2004 samen met het German Protestant Institute of Archaeology in Amman, onder leiding van Dieter Vieweger en Jutta Häser.
In ons rapport wordt de ligging van de tell en het vroegere onderzoek kort beschreven. Daarna volgen de opgravingsresultaten (stratigrafie, aardewerkvondsten en stenen voorwerpen). Het boek wordt afgerond met drie interpretatieve hoofdstukken. Een hoofdstuk behandelt de functies van de opgegraven woonresten uit de Laatbronstijd II – IJzertijd I (13e-10e eeuw v.Chr.), IJzertijd IIB (9e-8e eeuw v.Chr) en de Laatromeinse en de Omayyadische tijd (4e en 7e-8e eeuw). Het tweede geeft een statistisch onderzoek waaruit blijkt dat door inventarisering van de gevonden profielscherven samen met die van de wandscherven per pottype al in een vroegtijdig stadium van de vondstbewerking de samenstelling van oorspronkelijke aardewerkrepertoires berekend kan worden. In het historische hoofdstuk aan het slot wordt het voorstel gedaan om de versterkte stad die in de Late Bronstijd op Tall Zar‘a lag, te identificeren met Gadara dat bekend is uit Oud-Egyptische topografische lijsten en historische bronnen uit de tijd van het Nieuwe Rijk; in de IJzertijd IIC is dan – samen met de bewoning - de naam Gadara verhuisd van deze tell heuvelopwaarts naar het terrein van het latere Gadara (nu: Umm Qays).

Jan Dijkstra, Meindert Dijkstra, Karel Vriezen